"wat jouw organisatie écht stuurt, bevindt zich in de onderlaag."
Er valt nog iets te zeggen over je organisatie. Iets heel belangrijks. De kans dat je het nog niet weet, is groot. En de kans dat je het niet wilt weten, bestaat ook. Maar áls je het eenmaal weet, begrijp je ineens de successen, problemen, sterktes en zwaktes van je bedrijf. Sta je voor cruciale beslissingen? Een cultuurverandering? Een herpositionering? Een fusie? Neem dan geen genoegen met wat je nu van je organisatie weet.
Als het over organisaties, hun mensen en hun merken gaat, valt het woord ‘identiteit’ vaak. Maar de organisaties die hun identiteit werkelijk kennen, zijn schaars. En hoe dat komt, is simpel. Je hebt – wat ik noem – een bovenlaagidentiteit en een onderlaagidentiteit. De eerste kan je zien, de tweede vooral zijn.
Weer een flip-over vol
Brainstormsessies en interviews over organisatie-identiteit vinden plaats in de bovenlaag. Dat kan ook niet anders. Dat is namelijk de sociale laag, de wereld waarin we leven, het niveau waarop we informatie uitwisselen met elkaar. Met een positionering, organisatieverandering of fusie voor de boeg, wordt er driftig geboomd in de bovenlaag. Verzamelingen woorden op flip-overs moeten de organisatie-identiteit helder maken. Afgeslankt tot een paar kernwoorden, geven ze uitstekend weer wat de bovenlaagidentiteit is. Het zelfbeeld van de organisatie. Inderdaad.
De onderlaag: aha…
Maar wat jouw organisatie écht stuurt, bevindt zich in de onderlaag. Aan het oog ontrokken, onbewust, niet zelden onderdrukt. Daar zetelt het echte, sturende karakter van je organisatie. De collectieve angst om te falen, die in de bovenlaag nog ambitie heette. De moeite met afwijzing, die aan de oppervlakte als klantgerichtheid werd gezien. De onderdrukte geldingsdrang, die boven het maaiveld doodgezwegen werd. (Doorlezen! Dit gaat over normale organisaties zoals de jouwe.) De dwingende behoefte aan controle, die ‘gestructureerd’ werd genoemd. Een enorme lading gedeelde boosheid richting de leider, die op de flip-over kwam als teamgevoel. Het ontkende gebrek aan zelfacceptatie, dat gezien werd als ‘oog voor de buitenkant’.
De onderlaag: wauw!
Daar, in die onderlaag, schitteren verborgen parels. Een gevoel van geborgenheid dat voor eilandvorming werd afgedaan. Gezond perfectionisme dat werd weggestreept als onzekerheid. Loyaliteit die werd ervaren als gebrek aan keuzes. Enorme besluitvaardigheid die op egoïsme leek. Nieuwsgierigheid die het moest afleggen tegen de roep om focus. Resultaatgerichtheid, verboden als haantjesgedrag. En zo zijn er nog honderden voorbeelden.
Succes in de bovenlaag. Begin vooral in de onderlaag.
De plant en de wortel
We komen voortdurend weer nieuwe en unieke organisatiepersoonlijkheden tegen. Elke onderlaag is uniek, dat is zeker. En wat nu het punt is: inzicht in de onderlaag van jouw organisatie is cruciaal. Bovenlaag en onderlaag zijn namelijk met elkaar verbonden, zoals muren met een fundament en planten met hun wortel. Dus ga je je organisatie anders inrichten? Ga je het roer drastisch omgooien? Ben je toe aan een haarscherpe positionering? Moeten je MT-leden of je medewerkers maar eens in beweging komen? Moet het maar eens afgelopen zijn met die eilandjescultuur? Succes in de bovenlaag. Begin in de onderlaag.
Lef en nieuwsgierigheid
Verzamel al je moed én nieuwsgierigheid, en ontdek wat misschien nooit eerder iemand tegen over je bedrijf vertelde. Het vereist ’n beetje lef, maar je moeite zal beloond worden. Dubbel en dwars. Inzichten in je werkelijke identiteit kunnen op onderdelen confronterend zijn, maar ze zullen uiteindelijk energie geven aan je hele organisatie. Power losmaken. Trots versterken. Houvast geven. Inspireren. En, heel concreet: je helpen je doelen te bereiken!